Χρηστοβασίλης, Χρήστος

(Σουλόπουλο, Ήπειρος 1855/60 – Αθήνα 1937). Έλληνας διηγηματογράφος. Έζησε μια ζωή αφιερωμένη στα πατριωτικά και εθνικιστικά ιδανικά του, γεμάτη κινδύνους και περιπέτειες. Eιπώθηκε χαρακτηριστικά ότι, αν η ζωή του γραφόταν με όλες τις λεπτομέρειες, «θα αποτελούσε ολόκληρο μυθιστόρημα και περιπετειώδες εθνικό ανάγνωσμα». Τα παιδικά και εφηβικά χρόνια τα πέρασε στην πατρίδα του, με την άνεση που του εξασφάλιζε ο πατέρας του, πλούσιος γαιοκτήμονας και ιδιοκτήτης πολλών κοπαδιών. Οι αναμνήσεις από τη ζωή του αυτή σφράγισαν ανεξίτηλα τη λογοτεχνική του παραγωγή. Το 1885, ύστερα από καταδιώξεις και φυλακίσεις από τους Τούρκους και συνεχείς μετακινήσεις (Θεσσαλία, Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Ήπειρος), ήρθε στην Αθήνα, όπου συνεργάστηκε με εφημερίδες και περιοδικά, δημοσιεύοντας κυρίως λαογραφικό υλικό. Ως διηγηματογράφος εμφανίστηκε αργότερα (1889) από τις στήλες της Ακροπόλεως του Βλάση Γαβριηλίδη: ως ανταποκριτής της ίδιας εφημερίδας μπόρεσε να ικανοποιήσει την έμφυτη, φαίνεται, ροπή του, για μετακινήσεις και περιπέτειες, ταξιδεύοντας σε πολλούς τόπους, μέσα και έξω από την Ελλάδα, σε ειρηνικές και πολεμικές περιόδους (έφτασε έως τη Μόσχα, για να παρακολουθήσει τη στέψη του τσάρου Νικόλαου B’). Δεν έπαψε ποτέ να αναπτύσσει παράλληλα, πατριωτική δράση, συμμετέχοντας στις κινήσεις για τα αλύτρωτα ελληνικά εδάφη. Στο τέλος μάλιστα η δραστηριότητα αυτή, που εκδηλώθηκε και με την ανάμειξή του στην πολιτική (ανήκε στην αντιβενιζελική παράταξη) τον απέσπασε σχεδόν ολότελα από τη λογοτεχνία. Από το 1913 είχε εγκατασταθεί στα Γιάννενα, όπου τύπωνε την εφημερίδα Ελευθερία. Ο X. έγραψε κυρίως διηγήματα (οι στίχοι και κάποια θεατρικά έργα που άφησε είναι χωρίς σημασία). Καλλιέργησε, όπως δείχνουν και οι περισσότεροι από τους τίτλους των συλλογών του (Διηγήματα της στάνης, 1898· Διηγήματα του βουνού και του κάμπου, 1902) μια ηθογραφική πεζογραφία, που θυμίζει, στα βασικά θέματά της και τον τόνο της, την ποίηση του Κρυστάλλη. Η γλώσσα του είναι δημοτική, με ηπειρωτικούς διαλεκτισμούς, η αφήγησή του απλή και ομαλή, γεμάτη από λαογραφικές ειδήσεις, που αναφέρονται στην ηπειρώτικη ζωή των τελευταίων δεκαετιών του 19ου αι. Ο διηγηματογράφος Χρήστος Χρηστοβασίλης, τα κείμενα του οποίου είναι κυρίως ηθογραφικά.